Pieta o cierpiącym obliczu, trzymająca na kolanach bezwładne ciało Jezusa, często z siedmioma mieczami wbitymi w serce, symbolizującymi siedem boleści Marii, to popularne na Słowacji przedstawienie nazywane Matką Boską Siedmiobolesną. Takie wizerunki często napotkać możemy u naszych południowych sąsiadów w wielu kościołach czy przydrożnych kapliczkach. Nabożeństwo oddawane Matce Boskiej Bolesnej kształtujące się już od średniowiecza, i prężnie rozwijające się w kolejnych wiekach przyczyniło się do rozwoju i zachowania tożsamości narodowej Słowaków.
Więcej

Święto Chrztu Jezusa Chrystusa, które w Kościele katolickim obchodzimy w pierwszą niedzielę po święcie Objawienia Pańskiego (Trzech Króli, 6 stycznia), pozostaje w cieniu nasyconego obrzędami okresu Bożego Narodzenia. Nie towarzyszy mu ani szczególna kościelna celebra, ani symbole i zwyczaje, które w specyficzny sposób wtajemniczają w sens świętowania.
Więcej

W zbiorach Muzeum Narodowego w Martinie (Słowacja) znajdują się klocki drzeworytnicze z przedstawieniami zwierząt- wołu i owiec, przeznaczone do druku zestawów do wykonania szopki bożonarodzeniowej.
Więcej

Kobieta z niemowlęciem i brodaty mężczyzna są niewątpliwie w drodze. Widzimy piękne, zasobne domy, pola uprawne, drzewo palmowe. Na niebie świeci gwiazda podobna do takiej z kolędniczej szopki. Jest bardzo spokojnie. Gdyby nie tytuł, a może też i aktywny zasób „pamięci ikonograficznej”, moglibyśmy pomyśleć, że scena opowiada o rodzinnej wycieczce za miasto. Moglibyśmy tak pomyśleć, gdyby nie zatrzaśnięte drzwi domu.
Więcej

Dawne księgi były bardzo cenne i długo służyły użytkownikom. Kiedy się zniszczyły, poddawano je konserwacji. Powszechną praktyką introligatorów było używanie do wzmocnienia opraw wycofanych z użytkowania i zniszczonych arkuszy papieru.
Więcej

Anioły płaczą bezgłośnie. Duchy niebieskie znieruchomiały w rozpaczy i przygarbiły się pod brzemieniem bólu. Co się stało? Wielka cisza spowiła ziemię; wielka na niej cisza i pustka. Cisza wielka, bo Król zasnął. Ziemia się przelękła i zamilkła, bo Bóg zasnął w ludzkim ciele…
Więcej

Na pierwszy rzut oka w scenie rajskiej wszystko wydaje się być parzyste. Widzimy dwie gałązki, dwoje ludzi trzymających się za ręce, dwa owoce, dwa kwiaty wyrastające z ziemi, dwie ryby w rzece, dwa ptaki na konarach. Jedno jest drzewo i jeden jest wąż. Drzewo jest jedno, bo jeden jest zakaz, a wąż jest jeden, bo jest zawsze sam.
Więcej

W prywatnej, włocławskiej kolekcji znajduje się ciekawy drzeworyt, ukazujący Matkę Boską Częstochowską wśród obłoków, adorowaną przez wiernych zgromadzonych pod klasztorem na Jasnej Górze, którym przewodzą papież i król.
Więcej

Boruta jest diabłem ambitnym. Przez stulecia wytrwale pnie się po drabinie kariery i dopisuje kolejne pozycje do swojego czarciego CV. Na demonicznym rynku pojawił się wcześnie – zaczynał jeszcze w czasach słowiańskich jako zwykły błotnik, borowiec, złośliwy leśno-błotny duch niskiej rangi.
Więcej

Skazana na lwich zębów złości i wrzucona do zjadliwych wężów pisano niegdyś o świętej Tekli. W dzień po Bożym Narodzeniu kościół katolicki obchodzi pamiątkę pierwszego męczennika za wiarę – św. Szczepana diakona. Niestety na razie nie znaleźliśmy jego wizerunku na żadnym ludowym drzeworycie. A kim była pierwsza męczennica, Tekla?
Więcej

W trakcie badań drzeworytów z kolekcji Józefa Gwalberta Pawlikowskiego wielokrotnie natknęliśmy się na ślady współpracy Pawlikowskiego z Kajetanem Wincentym Kielisińskim, i można przyjąć za pewnik, że bez jego pomocy zbiór tych grafik nie prezentowałby się tak różnorodnie.
Więcej

Przekonanie, że postacie boskie lub święte emanują światło, już od IV wieku znalazło odzwierciedlenie w sztuce chrześcijańskiej. Poprzez jasny blask lub krąg świetlistych promieni otaczających całe ciało lub głowę przedstawianych postaci, artyści wskazywali na ich szczególny charakter. Aureole, mandorle i nimby oznaczać miały boskie światło lub stan duchowego oświecenia czy chwały niebiańskiej.
Więcej

W latach 70. ubiegłego wieku Poczta Polska wprowadziła do obiegu serię czterech znaczków "Polski drzeworyt ludowy XVI w." Były one wzorowane na ilustracjach książkowych zamieszczonych w staropolskim dziele Bartosza Paprockiego Koło rycerskie, wydanym w Krakowie po roku 1575.
Więcej

W 2012 roku w krakowskiej kamienicy mieszczańskiej przy ulicy Dominikańskiej 1, w czasie prac remontowo-konserwatorskich, odnaleziono pod warstwą tynku i podsiębitki pięć belek stropowych, pokrytych kołtrynami drzeworytniczymi.
Więcej

Tylko nieliczne drzeworyty ludowe są sygnowane, czyli zawierają znaki pozwalające identyfikować grafikę z twórcą klocka. Ich autorzy traktowali bowiem swoją pracę jako rzemiosło. Osobowość twórcy była sprawą drugorzędną także dla nabywców drzeworytów, dla których bardziej istotne było wierne oddanie wizerunku i bogactwo dekoracji.
Więcej

Używane przez drzeworytników drewniane klocki kryją wiele tajemnic. Tworzyli je często ludzie niepiśmienni, kopiując wzory cieszące się zainteresowaniem. Nawet fakt, że autorem matrycy był drzeworytnik biegły w swym rzemiośle nie strzegł przed uchybieniami. Popyt na określone wizerunki i otaczająca oryginały aura cudowności sprawiała, że korzystano z różnych, często zawodnych wzorów.
Więcej

W kolekcji drzeworytów zgromadzonych przez J.G. Pawlikowskiego znajduje się wiele wizerunków maryjnych. Ukazują Madonny, które przez wieki odbierały cześć w sanktuariach znanych nadal, takich jak Częstochowa, Tursko, Leżajsk, ale też o znaczeniu lokalnym, jak Gidle, Dzików, Odporyszów.
Więcej

Odbitka z Muzeum Narodowego w Warszawie ukazująca grupę niedźwiedników, jest jedynym tego rodzaju drzeworytem w zbiorach, do których udało się dotrzeć podczas badań prowadzonych przez zespołu Wirtualnego Muzeum Drzeworytów Ludowych.
Więcej

W 2008 roku w Pracowni Konserwacji Biblioteki Uniwersyteckiej KUL znaleziono fragmenty grafik, które pełniąc rolę makulatury introligatorskiej, przez przeszło trzysta lat ukryte były w oprawie czwartego tomu Dzieła Francesca Bordoniego, wydanego w 1665 roku w Lionie1 [zob. il. 1 w galerii].
Więcej

W trakcie badań kolekcji drzeworytów w Bibliotece Stefanyka we Lwowie, naszą uwagę zwróciły trzy odbitki: Matki Boskiej Gidelskiej, Chrystusa Kobylańskiego i świętego Wojciecha.
Więcej

Na wielu drzeworytach z wizerunkami cudownych przedstawień uzupełnieniem kompozycji są wota ofiarowywane przez wiernych. Zwykle nie tylko sygnalizują obfitość łask, uzyskanych przez zanoszących prośby w wybranym sanktuarium, ale też stanowią dodatkowy element dekoracyjny, wypełniający pustą przestrzeń, której ludowi artyści tak nie lubili.
Więcej

Od kanonizacji 17 września 1253 roku, św. Stanisław ze Szczepanowa uważany jest za głównego Patrona Polski. Już w XII wieku Wincenty z Kielczy nazywał go „Pater Patriae” - ojcem ojczyzny, a w powszechnej świadomości funkcjonuje jako jej obrońca i orędownik.
Więcej

Wśród drzeworytów, odciśniętych z klocków pochodzących z Płazowa, jeden przedstawia Matkę Boską Bolesną z Jarosławia. Ten poruszający wizerunek ukazuje siedzącą pod gruszą, płaczącą Marię, tulącą martwego Syna, spoczywającego na Jej kolanach.
Więcej

Stojący w środku Żyd-karczmarz kusi kieliszkiem wódki, kierowanym w stronę mężczyzny przy stole, na którym stoi już karafka wypełniona napitkiem. Diabeł o skrzydłach nietoperza zdaje się zachęcać pijaka do zakosztowania trunku. Nieszczęśnik już wyciąga rękę...
Więcej

Święty Józef był rzemieślnikiem. Słowo charasz, które określa jego zawód wskazuje na to, że zajmował się obróbką drewna i zapewne zarabiał na utrzymanie rodziny jako stolarz i cieśla.
Więcej

Od wieków ludzi nurtuje pytanie: jak będzie wyglądał koniec świata? W tradycji judeochrześcijańskiej mówią o tym przypowieści biblijne, opisy objawień, wreszcie dzieła plastyczne umieszczane w kościołach.
Więcej

W skalnym kościele św. Onufrego w dolinie Goreme w tureckiej Kapadocji, na jednym z fresków, można zobaczyć jeźdźca na koniu, który włócznią przeszywa cielsko ogromnego węża wijącego się pod kopytami rumaka.
Więcej

Pisząc powyższy tytuł dwa razy sprawdzałem, czy chochlik nie zamienił kozy na... kobzę. Skąd się wziął ten popularny błąd, możemy łatwo zgadnąć.
Więcej

15 sierpnia to ważny dzień w polskim kalendarzu religijnym - przypada nań uroczystość Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny.
Więcej

W tradycyjnej sztuce ludowej nieczęsto napotkamy wizerunki Boga Ojca.
Więcej

Dlaczego na drugiej stronie druku na płótnie z wizerunkiem sceny Złożenia do Grobu przyszyto kawałek materiału?
Więcej

Jeden z drzeworytów w naszej bazie (zob. I.10995 BJ), wykonany rękami mało wprawnego twórcy, ukazuje wydarzenie, które zgodnie z legendą dało początek sanktuarium w Gidlach, położonemu obecnie na granicy śląskiego i łódzkiego.
Więcej

Sanktuaria często i licznie odwiedzane przez pątników były miejscami, w których pielgrzymi chętnie nabywali jako pamiątki „święte obrazki”, wśród nich tanie drzeworyty, dostępne nawet dla najuboższych.
Więcej

Arma Christi to w ikonografii chrześcijańskiej przedmioty wiązane z męką Chrystusa.
Więcej

Drzeworyty wykonywane w XIX wieku dla wiejskich, niezbyt majętnych nabywców, nie mogły być drogie. Korzystano zazwyczaj z lichego papieru.
Więcej

Zwierzęta domowe stale towarzyszyły mieszkańcom wsi. Dzieliły z ludźmi trud pracy w gospodarstwie, żywiły, chroniły przed szkodnikami.
Więcej

W sztuce ludowej diabeł często przybiera postać istoty człekokształtnej ze skrzydłami nietoperza. Dlaczego właśnie to zwierzę skojarzone zostało z wizerunkiem szatana?
Więcej

Pod zapomnianą nazwą "kołtryna" kryją się dekoracje na płótnie lub papierze, służące dawniej do ozdabiania ścian.
Więcej

Jędrzej Wawro zwany także Wowro (1864-1937), niepiśmienny rolnik z Gorzenia Dolnego koło Wadowic, pracownik sezonowy, rzeźbiarz samouk, który w poszukiwaniu zarobku podejmował się różnych prac.
Więcej

Wśród zachowanych drzeworytów ludowych nieliczny zbiór stanowią odbitki z wizerunkiem Chrystusa Ukrzyżowanego z Kobylanki.
Więcej