Awers / Rewers
'Niech Twój upadek złe moje nałogi zniszczy'. O wizerunkach Chrystusa Upadającego
W głębokość wielką grzechy mnie wciągają
Powstać nie mogę bez Twej łaski siły
Jezu pod krzyżem potrzecie upadły
Ratuj mnie proszę abym tak zapadły
Powstał z przepaści grzechów mojej na nogi
Niech Twój upadek złe moje nałogi
Zniszczy do sczedu
Za co chwalić Ciebie będę na ziemi
a potem i w niebie.
More
More
Pieczęć
Okazało się, że jesteśmy śmiertelni. Śmierć wyszła z niebytu, w który odsunęła ją nasza naiwna, postępowa kultura, i zaczęła po swojemu porządkować świat. Bezstronna i obojętna profesjonalistka przybija w swoim rytmie pieczęcie na kartach naszego życia.
More
More
Drzeworyty na czas zarazy
Przez wieki ludzie żyli ze świadomością czyhającego zagrożenia chorobami epidemicznymi. Dżuma, cholera, trąd, gruźlica, grypa, ospa i wiele innych przetaczało się przez Europę, budząc grozę i zbierając obfite żniwo ofiar.
More
More
Ikona z drzeworytem
W roku 2003, w trakcie kolejnej ekspedycji pracowników Muzeum Lwowskiego Seminarium Ducha Świętego Ukraińskiego Kościoła Greko-Katolickiego, na strychu cerkwi Wniebowzięcia Bogurodzicy w wiosce Szeptyce w rejonie samborskim obwodu lwowskiego znaleziona została ikona „Bogurodzica z Emmanuelem” (inw. nr 87). To jedna z najstarszych wiosek na Ukrainie – od XVІ wieku niezmiennie należała do włości rodziny Szeptyckich.
More
More
Matka Boska Siedmiobolesna
Pieta o cierpiącym obliczu, trzymająca na kolanach bezwładne ciało Jezusa, często z siedmioma mieczami wbitymi w serce, symbolizującymi siedem boleści Marii, to popularne na Słowacji przedstawienie nazywane Matką Boską Siedmiobolesną. Takie wizerunki często napotkać możemy u naszych południowych sąsiadów w wielu kościołach czy przydrożnych kapliczkach. Nabożeństwo oddawane Matce Boskiej Bolesnej kształtujące się już od średniowiecza, i prężnie rozwijające się w kolejnych wiekach przyczyniło się do rozwoju i zachowania tożsamości narodowej Słowaków.
More
More
Trzejkrólowa i jordańska
Święto Chrztu Jezusa Chrystusa, które w Kościele katolickim obchodzimy w pierwszą niedzielę po święcie Objawienia Pańskiego (Trzech Króli, 6 stycznia), pozostaje w cieniu nasyconego obrzędami okresu Bożego Narodzenia. Nie towarzyszy mu ani szczególna kościelna celebra, ani symbole i zwyczaje, które w specyficzny sposób wtajemniczają w sens świętowania.
More
More
Papierowa szopka
W zbiorach Muzeum Narodowego w Martinie (Słowacja) znajdują się klocki drzeworytnicze z przedstawieniami zwierząt- wołu i owiec, przeznaczone do druku zestawów do wykonania szopki bożonarodzeniowej.
More
More
Ucieczka do Egiptu
Kobieta z niemowlęciem i brodaty mężczyzna są niewątpliwie w drodze. Widzimy piękne, zasobne domy, pola uprawne, drzewo palmowe. Na niebie świeci gwiazda podobna do takiej z kolędniczej szopki. Jest bardzo spokojnie. Gdyby nie tytuł, a może też i aktywny zasób „pamięci ikonograficznej”, moglibyśmy pomyśleć, że scena opowiada o rodzinnej wycieczce za miasto. Moglibyśmy tak pomyśleć, gdyby nie zatrzaśnięte drzwi domu.
More
More
Co kryją stare rękopisy?
Dawne księgi były bardzo cenne i długo służyły użytkownikom. Kiedy się zniszczyły, poddawano je konserwacji. Powszechną praktyką introligatorów było używanie do wzmocnienia opraw wycofanych z użytkowania i zniszczonych arkuszy papieru.
More
More
Grób Pana Jezusa
Anioły płaczą bezgłośnie. Duchy niebieskie znieruchomiały w rozpaczy i przygarbiły się pod brzemieniem bólu. Co się stało? Wielka cisza spowiła ziemię; wielka na niej cisza i pustka. Cisza wielka, bo Król zasnął. Ziemia się przelękła i zamilkła, bo Bóg zasnął w ludzkim ciele…
More
More
Czarowny głos zwodziciela
Na pierwszy rzut oka w scenie rajskiej wszystko wydaje się być parzyste. Widzimy dwie gałązki, dwoje ludzi trzymających się za ręce, dwa owoce, dwa kwiaty wyrastające z ziemi, dwie ryby w rzece, dwa ptaki na konarach. Jedno jest drzewo i jeden jest wąż. Drzewo jest jedno, bo jeden jest zakaz, a wąż jest jeden, bo jest zawsze sam.
More
More
Tiara i korona
W prywatnej, włocławskiej kolekcji znajduje się ciekawy drzeworyt, ukazujący Matkę Boską Częstochowską wśród obłoków, adorowaną przez wiernych zgromadzonych pod klasztorem na Jasnej Górze, którym przewodzą papież i król.
More
More
Z pospolitych wądołów na europejskie salony. Kariera diabła Boruty
Boruta jest diabłem ambitnym. Przez stulecia wytrwale pnie się po drabinie kariery i dopisuje kolejne pozycje do swojego czarciego CV. Na demonicznym rynku pojawił się wcześnie – zaczynał jeszcze w czasach słowiańskich jako zwykły błotnik, borowiec, złośliwy leśno-błotny duch niskiej rangi.
More
More
Pierwsza męczennica
Skazana na lwich zębów złości i wrzucona do zjadliwych wężów pisano niegdyś o świętej Tekli. W dzień po Bożym Narodzeniu kościół katolicki obchodzi pamiątkę pierwszego męczennika za wiarę – św. Szczepana diakona. Niestety na razie nie znaleźliśmy jego wizerunku na żadnym ludowym drzeworycie. A kim była pierwsza męczennica, Tekla?
More
More
Z dedykacją dla Pawlikowskiego
W trakcie badań drzeworytów z kolekcji Józefa Gwalberta Pawlikowskiego wielokrotnie natknęliśmy się na ślady współpracy Pawlikowskiego z Kajetanem Wincentym Kielisińskim, i można przyjąć za pewnik, że bez jego pomocy zbiór tych grafik nie prezentowałby się tak różnorodnie.
More
More
Światło i ogień
Przekonanie, że postacie boskie lub święte emanują światło, już od IV wieku znalazło odzwierciedlenie w sztuce chrześcijańskiej. Poprzez jasny blask lub krąg świetlistych promieni otaczających całe ciało lub głowę przedstawianych postaci, artyści wskazywali na ich szczególny charakter. Aureole, mandorle i nimby oznaczać miały boskie światło lub stan duchowego oświecenia czy chwały niebiańskiej.
More
More
Drzeworyty na znaczkach
W latach 70. ubiegłego wieku Poczta Polska wprowadziła do obiegu serię czterech znaczków "Polski drzeworyt ludowy XVI w." Były one wzorowane na ilustracjach książkowych zamieszczonych w staropolskim dziele Bartosza Paprockiego Koło rycerskie, wydanym w Krakowie po roku 1575.
More
More
Kołtryny odnalezione w krakowskiej kamienicy
W 2012 roku w krakowskiej kamienicy mieszczańskiej przy ulicy Dominikańskiej 1, w czasie prac remontowo-konserwatorskich, odnaleziono pod warstwą tynku i podsiębitki pięć belek stropowych, pokrytych kołtrynami drzeworytniczymi.
More
More
Sygnatury na drzeworytach
Tylko nieliczne drzeworyty ludowe są sygnowane, czyli zawierają znaki pozwalające identyfikować grafikę z twórcą klocka. Ich autorzy traktowali bowiem swoją pracę jako rzemiosło. Osobowość twórcy była sprawą drugorzędną także dla nabywców drzeworytów, dla których bardziej istotne było wierne oddanie wizerunku i bogactwo dekoracji.
More
More
O klocku drzeworytniczym i nieznanym korektorze
Używane przez drzeworytników drewniane klocki kryją wiele tajemnic. Tworzyli je często ludzie niepiśmienni, kopiując wzory cieszące się zainteresowaniem. Nawet fakt, że autorem matrycy był drzeworytnik biegły w swym rzemiośle nie strzegł przed uchybieniami. Popyt na określone wizerunki i otaczająca oryginały aura cudowności sprawiała, że korzystano z różnych, często zawodnych wzorów.
More
More
Nie tylko polskie Madonny
W kolekcji drzeworytów zgromadzonych przez J.G. Pawlikowskiego znajduje się wiele wizerunków maryjnych. Ukazują Madonny, które przez wieki odbierały cześć w sanktuariach znanych nadal, takich jak Częstochowa, Tursko, Leżajsk, ale też o znaczeniu lokalnym, jak Gidle, Dzików, Odporyszów.
More
More
Niedźwiednicy
Odbitka z Muzeum Narodowego w Warszawie ukazująca grupę niedźwiedników, jest jedynym tego rodzaju drzeworytem w zbiorach, do których udało się dotrzeć podczas badań prowadzonych przez zespołu Wirtualnego Muzeum Drzeworytów Ludowych.
More
More
Kołtryny odkryte w makulaturze introligatorskiej
W 2008 roku w Pracowni Konserwacji Biblioteki Uniwersyteckiej KUL znaleziono fragmenty grafik, które pełniąc rolę makulatury introligatorskiej, przez przeszło trzysta lat ukryte były w oprawie czwartego tomu Dzieła Francesca Bordoniego, wydanego w 1665 roku w Lionie1 [zob. il. 1 w galerii].
More
More
Trzy odbitki z tego samego klocka
W trakcie badań kolekcji drzeworytów w Bibliotece Stefanyka we Lwowie, naszą uwagę zwróciły trzy odbitki: Matki Boskiej Gidelskiej, Chrystusa Kobylańskiego i świętego Wojciecha.
More
More
Wota
Na wielu drzeworytach z wizerunkami cudownych przedstawień uzupełnieniem kompozycji są wota ofiarowywane przez wiernych. Zwykle nie tylko sygnalizują obfitość łask, uzyskanych przez zanoszących prośby w wybranym sanktuarium, ale też stanowią dodatkowy element dekoracyjny, wypełniający pustą przestrzeń, której ludowi artyści tak nie lubili.
More
More
Święty Stanisławie, Tyś u Boga w sławie… śpiewamy w „Bogurodzicy”
Od kanonizacji 17 września 1253 roku, św. Stanisław ze Szczepanowa uważany jest za głównego Patrona Polski. Już w XII wieku Wincenty z Kielczy nazywał go „Pater Patriae” - ojcem ojczyzny, a w powszechnej świadomości funkcjonuje jako jej obrońca i orędownik.
More
More
Tajemnica Piety z płazowskiego drzeworytu
Wśród drzeworytów, odciśniętych z klocków pochodzących z Płazowa, jeden przedstawia Matkę Boską Bolesną z Jarosławia. Ten poruszający wizerunek ukazuje siedzącą pod gruszą, płaczącą Marię, tulącą martwego Syna, spoczywającego na Jej kolanach.
More
More
W karnawale – ku przestrodze
Stojący w środku Żyd-karczmarz kusi kieliszkiem wódki, kierowanym w stronę mężczyzny przy stole, na którym stoi już karafka wypełniona napitkiem. Diabeł o skrzydłach nietoperza zdaje się zachęcać pijaka do zakosztowania trunku. Nieszczęśnik już wyciąga rękę...
More
More
W co bawią się nasze dzieci?
Święty Józef był rzemieślnikiem. Słowo charasz, które określa jego zawód wskazuje na to, że zajmował się obróbką drewna i zapewne zarabiał na utrzymanie rodziny jako stolarz i cieśla.
More
More
Koniec świata w Dolinie Jozafata
Od wieków ludzi nurtuje pytanie: jak będzie wyglądał koniec świata? W tradycji judeochrześcijańskiej mówią o tym przypowieści biblijne, opisy objawień, wreszcie dzieła plastyczne umieszczane w kościołach.
More
More
Święty Jerzy - na smoka, na końskie zdrowie
W skalnym kościele św. Onufrego w dolinie Goreme w tureckiej Kapadocji, na jednym z fresków, można zobaczyć jeźdźca na koniu, który włócznią przeszywa cielsko ogromnego węża wijącego się pod kopytami rumaka.
More
More
Zbójnik Flyg gra na kozie
Pisząc powyższy tytuł dwa razy sprawdzałem, czy chochlik nie zamienił kozy na... kobzę. Skąd się wziął ten popularny błąd, możemy łatwo zgadnąć.
More
More
Blizny na Obliczu
15 sierpnia to ważny dzień w polskim kalendarzu religijnym - przypada nań uroczystość Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny.
More
More
Trójca Święta czy Koronacja Matki Boskiej?
W tradycyjnej sztuce ludowej nieczęsto napotkamy wizerunki Boga Ojca.
More
More
Antymension - zamiast stołu
Dlaczego na drugiej stronie druku na płótnie z wizerunkiem sceny Złożenia do Grobu przyszyto kawałek materiału?
More
More
Chłop Czeczek doświadcza cudu
Jeden z drzeworytów w naszej bazie (zob. I.10995 BJ), wykonany rękami mało wprawnego twórcy, ukazuje wydarzenie, które zgodnie z legendą dało początek sanktuarium w Gidlach, położonemu obecnie na granicy śląskiego i łódzkiego.
More
More
Pamiątka z Kalwarii
Sanktuaria często i licznie odwiedzane przez pątników były miejscami, w których pielgrzymi chętnie nabywali jako pamiątki „święte obrazki”, wśród nich tanie drzeworyty, dostępne nawet dla najuboższych.
More
More
Arma Christi
Arma Christi to w ikonografii chrześcijańskiej przedmioty wiązane z męką Chrystusa.
More
More
Poszukiwani listami gończymi
Drzeworyty wykonywane w XIX wieku dla wiejskich, niezbyt majętnych nabywców, nie mogły być drogie. Korzystano zazwyczaj z lichego papieru.
More
More
Pracowity jak wół
Zwierzęta domowe stale towarzyszyły mieszkańcom wsi. Dzieliły z ludźmi trud pracy w gospodarstwie, żywiły, chroniły przed szkodnikami.
More
More
Diabły o skrzydłach nietoperza
W sztuce ludowej diabeł często przybiera postać istoty człekokształtnej ze skrzydłami nietoperza. Dlaczego właśnie to zwierzę skojarzone zostało z wizerunkiem szatana?
More
More
Kołtryny
Pod zapomnianą nazwą "kołtryna" kryją się dekoracje na płótnie lub papierze, służące dawniej do ozdabiania ścian.
More
More
Piecątki Jędrzeja Wowry
Jędrzej Wawro zwany także Wowro (1864-1937), niepiśmienny rolnik z Gorzenia Dolnego koło Wadowic, pracownik sezonowy, rzeźbiarz samouk, który w poszukiwaniu zarobku podejmował się różnych prac.
More
More
Chrystus z Kobylanki
Wśród zachowanych drzeworytów ludowych nieliczny zbiór stanowią odbitki z wizerunkiem Chrystusa Ukrzyżowanego z Kobylanki.
More
More